Een kei-vet artikel over vetzuren!
De afgelopen jaren is er veel te doen geweest rondom vetten. Vroeger werden alle vetten in het verdomhoekje gezet. Als je slank wilde zijn, moest je vooral geen vetten eten. Dergelijke trends kunnen leiden tot een disbalans in het eetpatroon en daarmee in de gezondheid. In onze natuurdrogisterij zien we dan superslanke vrouwen met enorme PMS- of overgangsklachten omdat ze hun best doen om alle vetten uit hun voeding te schrappen.
Het nut van vet
Gelukkig is het inmiddels tot iedereen doorgedrongen dat vet toch echt belangrijk is. Zowel mensen als dieren hebben het nodig. Het lichaam gebruikt vet voor:
- Energie
Het is een uitstekende energieleverancier. Een teveel aan vet wordt opgeslagen. - Isolatie tegen lage temperaturen
Denk aan een zeeleeuw versus een mager katje; dieren die te weinig vet in hun lijf hebben zijn kouwelijk. - Bescherming van organen
Vetopslag is belangrijk om organen te beschermen. - Vertering van vitaminen
Om de vetoplosbare vitaminen (A, D, E en K) op te nemen in de darm zijn vetzuren nodig. - Water
Bij de vertering van vet komt water vrij (ook wel metabool water genoemd).
Tekorten
Enkele symptomen die kunnen wijzen op een tekort:
- Vertraagde groei
- Hormonale klachten: verminderde vruchtbaarheid en prikkelbaarheid
- Huidafwijkingen (droge, schilferige huid, huidontstekingen)
Soorten vet
Als we over vetten praten, worden vetten en oliën bedoeld. Het enige verschil hiertussen is het smeltpunt rond kamertemperatuur (vast of vloeibaar). Een ‘vet’ bestaat uit één molecuul glycerol en één tot drie moleculen vetzuur. De correcte benaming is vetzuur, deze benaming houd ik in de verdere tekst ook aan. Er bestaan verschillende soorten vetzuren: verzadigde vetzuren, enkelvoudig onverzadigde vetzuren, meervoudig onverzadigde vetzuren en transvetten. Dan zijn er nog de vetachtige stoffen zoals cholesterol en lecithine. En ze zijn, op de transvetten (een type verzadigd vet) na, allemaal nodig.
Essentiële vetzuren
Voor mensen en dieren zijn linolzuur en alfa-linoleenzuur essentiële vetzuren. Voor katachtigen komt daar nog arachidonzuur bij. Essentieel betekent dat het lichaam geen trucje heeft om het zelf te maken. Deze stoffen moeten dus in voldoende mate in de voeding zitten. Essentiële vetzuren zijn belangrijk voor de structuur van de celmembranen, voor de opbouw van het hersenweefsel en het netvlies en voor de vorming van prostaglandines (hormoonachtige stoffen).
Prostaglandines komen in verschillende types voor en hebben een positieve of negatieve functie in het lichaam. Ze regelen stofwisselingsprocessen zoals ontstekingsreacties en immunologische processen, bloeddruk en bloedstolling.
Balans omega 3-6-9
De essentiële vetzuren linolzuur en arachidonzuur behoren tot de omega-6-groep en het essentiële vetzuur alfa-linoleenzuur tot de omega-3-groep. Nadat bekend werd dat deze omega’s belangrijk waren is de nadruk erg komen te liggen op omega-6-vetzuren. Sterk geraffineerde omega-6-oliën (zoals veel zonnebloemolie) zijn in overmaat echter helemaal niet zo gezond. Ja, ze zijn belangrijk, maar wél in de juiste kwaliteit en in verhouding tot omega 3 (en in mindere mate tot omega 9).
- Omega 3
De beste bronnen van omega 3 zijn lijnzaadolie en natuurlijk vette vis of visolie. Het lichaam heeft dit nodig voor het eicosapentaeenzuur (afgekort EPA en belangrijk bij het reguleren van immuunreacties en het gezond houden van het hart) en het docosahexaeenzuur (afgekort DHA en belangrijk voor het ontwikkelen van een goede zenuw- en hersenfunctie). Vis en visolie leveren EPA en DHA. Lijnzaadolie levert alfa-linoleenzuur waar het lichaam zelf EPA en DHA van kan maken. - Omega 6
Omega 6 levert linolzuur en het lichaam gebruikt dit om gamma-linoleenzuur (GLA) van te maken. GLA is een onderdeel van celmembranen en herstelt het prostaglandine-evenwicht. Het bevordert de aanmaak van de gunstige prostaglandines (type 1). Prostaglandine type 1 reguleert immuunreacties en hormonale systemen. - Omega 9
Ook wel enkelvoudig onverzadigde vetzuren genoemd. Het zijn geen echte essentiële vetzuren (omdat het lichaam ze zelf kan aanmaken). Toch zijn ze belangrijk. Oliezuur (bijvoorbeeld uit olijfolie en avocado) uit omega 9 heeft een gunstig effect op het cholesterol en helpt om hart- en bloedvaten gezond te houden. In een oliemengsel helpt omega 9 daarnaast het mengsel op een natuurlijke wijze te conserveren.
Omega 3-6-9
Een mengsel van lijnzaadolie, pompoenpitolie, olijfolie, teunisbloemolie en tarwekiemolie biedt een mooie variatie aan omega 3, 6, en 9.
Om een vegetarische olie te kiezen heeft een paar voordelen: het is een veel duurzamere optie dan visolie en voor planteneters zoals paarden is het natuurlijker om plantaardige oliën te eten. Daarnaast is visolie vaak verontreinigd met bijvoorbeeld zware metalen.
Als je je hond of kat graag omega 3 wilt geven, is het de meest logische optie om ervoor te zorgen dat dit in het voer zit. Dat kan door regelmatig vis op het menu te zetten. Het beste zijn dan kleine vette vissoorten zoals sardines. Deze visjes staan laag in de voedselketen waardoor ze minder zware metalen bevatten dan bijvoorbeeld grote roofvissen zoals tonijn of zalm.
Toepassingen omega 3-6-9
- Als gezond extraatje over het voer.
- Tijdens de dracht: voldoende EPA en vooral DHA zijn belangrijk voor de ontwikkeling van een gezond zenuwstelsel van de vrucht.
- Bij gedrags- en concentratieproblemen. DHA ondersteunt de hersen- en zenuwfunctie. Omega 3 heeft een aantoonbaar effect bij kinderen met ADHD. Onderzoeken met het toedienen van omega 3 wezen uit dat onder andere het handschrift van de kinderen verbeterde.
- Bij bewegingsklachten zoals artrose en (reumatoïde) artritis. Dit heeft te maken met de aanwezigheid van GLA en het kunnen maken van EPA voor het reguleren van immuunreacties.
- Bij visuele en neurologische problemen. Voldoende vet belangrijk de ogen te beschermen. De onverzadigde vetzuren ondersteunen daarnaast een gezond zenuwstelsel.
Oxidatie
Een nadeel van onverzadigde vetzuren is dat ze snel oxideren als ze eenmaal met zuurstof in aanraking zijn gekomen. Dit heeft te maken met de moleculaire structuur. Om deze reden zijn veel oliën vaak maar beperkt houdbaar. Bedorven olie in het voer kan juist ontstekingen in het lichaam doen toenemen. Om oxidatie te voorkomen zijn aan de oliën van De Groene Os natuurlijke vitamine E en soms ook rozemarijn toegevoegd. Deze beide stoffen gaan de oxidatie in de olie én in het lichaam tegen. Ze werken dus als een natuurlijke antioxidant.
Als het voer voor een groot deel uit vetzuren bestaat kan het nodig zijn om nog meer antioxidanten toe te voegen. Dit kan door er een Multivitaminen & Mineralen Complex naast te geven.
Teunisbloem
Olie van de zaden van de teunisbloem (Oenothera biennis) is een van de weinige oliën die gamma-linoleenzuur bevat. De toepassingen van deze olie zijn heel divers. Inwendig wordt het ingezet bij:
- Het herstellen van het hormonaal evenwicht, vooral bij vrouwelijke dieren. Voorbeelden zijn: overmatige hengstigheid of schijndracht.
- Allergische huidklachten. In landen om ons heen wordt teunisbloemolie zelfs officieel erkend bij de behandeling van atopisch eczeem.
- Gevoelige slijmvliezen, terugkerende blaasontsteking, luchtwegklachten zoals RAO en bronchitis. Vanwege de ontstekingsregulerende werking versterkt het de slijmvliezen.
Deze olie is uniek omdat het ook uitwendig gebruikt kan worden bij allergische huidklachten, kleine verwondingen en een droge huid. Het heeft dan vooral een voedende en ontstekingswerende werking. In een goede olie wordt ook vitamine E toegevoegd om oxidatie tegen te gaan.
De essentiële vetzuren – deel 2 van Vet belangrijk
In het vorige deel kon je lezen hoe belangrijk vetten zijn in het dagmenu van honden, katten en paarden: over de bronnen van vet, de soorten vet, het vetmetabolisme en praktische tips voor het dagelijkse menu.
In het vorige deel kon je lezen hoe belangrijk vetten zijn in het dagmenu van honden, katten en paarden: over de bronnen van vet, de soorten vet, het vetmetabolisme en praktische tips voor het dagelijkse menu.In dit 2e deel gaan we dieper in op de essentiële vetzuren: wat het zijn, welke het zijn en welke rol ze spelen in de gezondheid van je dier en hoe je ze in het dagmenu van je dier kunt verwerken.
Wat zijn essentiële vetzuren?
Essentiële vetzuren zijn vetten die het lichaam niet zelf kan produceren en daarom met de voeding moeten worden opgenomen. De twee belangrijkste categorieën van essentiële vetzuren zijn omega-3- en omega-6-vetzuren (de naamgeving heeft te maken met de plaats van de dubbele binding: zie ook deel 1). Voor paarden, honden en katten zijn de omega-3-vetzuren alfa-linoleenzuur (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA) heel belangrijk. Maar ook omega-6-vetzuren LA (linolzuur) en GLA (gammma-linoleenzuur) spelen een belangrijke rol in diverse systemen in het lichaam. Hieronder bespreek ik ze 1-voor-1.
Rol van essentiële vetzuren bij paarden, honden en katten.
Essentiële vetzuren spelen een belangrijke rol bij het in stand houden van de gezondheid van onze dieren. Ze zijn betrokken bij allerlei lichaamsfuncties zoals het immuunsysteem, de huid en de vacht, het voortplantingssysteem, de hersenontwikkeling en nog veel meer. Bij de bespreking van de individuele vetzuren, komt de rol en functie van ieder vetzuur aan de orde.
Bronnen en het metabolisme van de omega-3-vetzuren ALA, EPA en DHA
ALA komt vooral uit plantaardige bronnen, zoals lijnzaad(olie) en gras. Het kan in de lever, via verschillende stappen, omgezet worden in EPA en DHA. Het enzym dat hiervoor nodig is (het zgn. delta6-desaturase) is beperkt aanwezig bij paarden en vrijwel niet bij honden en katten. Wat zoveel wil zeggen dat paarden waarschijnlijk prima uit de voeten kunnen met vers weidegras als belangrijke bron van hun essentiële omega-3 vetzuren. Maar honden en katten hebben dit enzym niet of nauwelijks: zij moeten het EPA en DHA direct binnen krijgen. De belangrijkste bron van EPA is visolie en in mindere mate ook van DHA. Algenolie is dan weer een grote bron van DHA.
Bronnen van de omega-6-vetzuren LA en GLA en hun invloed op de ontstekingsreactie
Linolzuur
LA of linolzuur krijgen wij en onze dieren vooral binnen via plantaardige bronnen zoals granen, noten en zaden, soja en plantaardige oliën: denk aan zonnebloemolie, saffloerolie, maisolie en raapzaadolie. Maar ook dierlijke bronnen, zoals zuivel en rood vlees kunnen bronnen van linolzuur zijn.
Linolzuur wordt in het lichaam omgezet in verschillende metabolieten, waaronder arachidonzuur. Arachidonzuur is een voorloper van prostaglandinen, leukotriënen en tromboxanen. Dit zijn biologisch actieve stoffen die betrokken zijn bij ontstekingsreacties.
In de ontstekingscascade wordt arachidonzuur omgezet in prostaglandinen door enzymen genaamd cyclo-oxygenasen (COX). Er zijn twee soorten COX-enzymen: COX-1 en COX-2.
COX-1 is betrokken bij de productie van prostaglandinen die betrokken zijn bij de regulatie van fysiologische functies, zoals maagbescherming en bloedplaatjesaggregatie. COX-2 wordt echter voornamelijk geactiveerd tijdens ontstekingsreacties en draagt bij aan de productie van prostaglandinen die ontsteking bevorderen.
Een verhoogde inname van linolzuur kan de COX-2-activiteit verhogen, wat leidt tot een verhoogde productie van ontstekingsbevorderende prostaglandinen. Deze prostaglandinen kunnen ontstekingsreacties versterken en bijdragen aan chronische ontstekingsziekten.
Bovendien kan een overmatige inname van linolzuur ook de balans tussen omega-6-vetzuren en omega-3-vetzuren verstoren. Een onevenwichtige verhouding van omega-6- tot omega-3-vetzuren kan de ontstekingsreactie verder bevorderen, aangezien omega-3-vetzuren juist ontstekingsremmende eigenschappen hebben.
Gamma-linoleenzuur
Gamma-linoleenzuur (GLA) is een omega-6-vetzuur dat voorkomt in teunisbloemolie, borageolie en zwarte bessenolie. In tegenstelling tot linolzuur, heeft GLA de eigenschap dat het de ontstekingsreactie juist niet bevordert en mogelijk ontstekingsremmende effecten heeft. Dat komt door:
- De alternatieve metabole route: GLA wordt in het lichaam omgezet in dihomo-gamma linoleenzuur (DGLA) in plaats van in arachidonzuur, zoals bij linolzuur het geval is. DGLA heeft minder affiniteit voor de enzymen die betrokken zijn bij de productie van ontstekingsbevorderende prostaglandinen, namelijk de COX-2-enzymen. Hierdoor wordt de productie van deze prostaglandinen verminderd, wat kan leiden tot een afname van ontstekingsreacties.
- Concurrentie met arachidonzuur: GLA kan concurreren met arachidonzuur voor toegang tot dezelfde enzymatische omzettingsroutes. Wanneer GLA aanwezig is in hogere concentraties, kan het de omzetting van arachidonzuur naar ontstekingsbevorderende prostaglandinen remmen. Dit resulteert in een verminderde productie van deze prostaglandinen en kan ontstekingsreacties afremmen.
- Ontstekingsremmende metabole producten: DGLA kan worden omgezet in prostaglandinen van de 1-serie, ook bekend als PGE1 (prostaglandine E1). PGE1 heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan de ontstekingsreactie onderdrukken. PGE1 heeft een bredere werking op het immuunsysteem en kan helpen bij het reguleren van ontstekingsprocessen.
De functies en eigenschappen van de individuele vetzuren:
EPA
Eicosapentaeenzuur (EPA) is een omega-3-vetzuur dat verschillende belangrijke functies heeft in het lichaam van honden, katten en paarden. En dat zijn:
- Ontstekingen remmen: EPA staat bekend om zijn ontstekingsremmende eigenschappen. Het speelt een rol bij het reguleren van ontstekingsreacties in het lichaam, wat voordelig kan zijn bij dieren met ontsteking gerelateerde aandoeningen zoals artritis, allergieën en huidaandoeningen. EPA kan helpen de productie van ontstekingsbevorderende stoffen te verminderen en zo de ontstekingsrespons te moduleren.
- Hartgezondheid: EPA is gunstig voor de hartgezondheid van dieren. Het kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in de bloedvaten, het bevorderen van een gezonde bloeddruk en het verminderen van het risico op hartritmestoornissen. Door bij te dragen aan het behoud van een gezond cardiovasculair systeem kan EPA de algehele hartgezondheid bevorderen.
- Gezonde huid en vacht: EPA speelt een rol bij het handhaven van een gezonde huid en vacht bij honden, katten en paarden. Het kan helpen bij het verminderen van jeuk, irritatie en ontstekingen geassocieerd met huidaandoeningen zoals allergieën en eczeem. Bovendien kan EPA bijdragen aan een glanzende vacht en het verminderen van haarverlies.
- Neurologische ontwikkeling en cognitieve functie: EPA is ook betrokken bij de neurologische ontwikkeling en het behoud van een gezonde hersenfunctie. Bij puppy’s kan het bijdragen aan de juiste ontwikkeling van het zenuwstelsel. Bij oudere honden, katten en paarden kan EPA helpen de cognitieve functie te behouden en de symptomen van cognitieve achteruitgang te verminderen.
DHA
De belangrijkste functies van Docosahexaeenzuur (DHA) zijn:
- Neurologische ontwikkeling en cognitieve functie: DHA speelt een cruciale rol bij de ontwikkeling en het behoud van een gezond zenuwstelsel en een goede hersenfunctie. Het is vooral belangrijk tijdens de vroege groeifase bij puppy’s, waar DHA bijdraagt aan een gezonde ontwikkeling van het zenuwstelsel. Bij oudere honden, katten en paarden kan DHA helpen bij het behoud van een goede cognitieve functie en het verminderen van de symptomen van cognitieve achteruitgang.
- Gezichtsvermogen: DHA is een belangrijk onderdeel van het netvlies van het oog. Het is essentieel voor een gezond gezichtsvermogen bij honden, katten en paarden. DHA draagt bij aan de structuur en functie van de fotoreceptoren in het netvlies, waardoor het belangrijk is voor een scherp zicht, vooral in omstandigheden met weinig licht.
- Ontsteking remmende eigenschappen: Net als EPA heeft DHA ook ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan bij honden, katten en paarden helpen ontstekingen en ontsteking gerelateerde aandoeningen te verminderen. DHA kan een belangrijke rol spelen bij het beheersen van ontstekingsprocessen in het lichaam en het bevorderen van een gezonde immuunrespons.
- Hartgezondheid: DHA kan ook gunstig zijn voor de hartgezondheid van dieren. Het kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in de bloedvaten, het bevorderen van een gezonde bloeddruk en het verminderen van het risico op hartritmestoornissen. Door bij te dragen aan het behoud van een gezond cardiovasculair systeem, kan DHA de algehele hartgezondheid bevorderen.
ALA
ALA heeft de volgende eigenschappen en functies:
- Ontstekingen remmen: ook ALA heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in het lichaam.
- Hartgezondheid: ALA kan gunstig zijn voor de hartgezondheid van honden, katten en paarden. Het kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in de bloedvaten, het bevorderen van een gezonde bloeddruk en het verminderen van het risico op hartaandoeningen.
- Celmembranen: ALA is een belangrijk onderdeel van celmembranen. Het draagt bij aan de flexibiliteit en stabiliteit van de celmembranen, waardoor een goede celfunctie en communicatie mogelijk is. Gezonde celmembranen zijn essentieel voor de normale werking van cellen in het hele lichaam.
- Gezond zenuwstelsel: ALA speelt een rol bij het in stand houden van een gezond zenuwstelsel. Het is betrokken bij de ontwikkeling en het behoud van zenuwcellen en myelineschede, die de zenuwcellen isoleren en beschermen. Een gezond zenuwstelsel is belangrijk voor een goede cognitieve functie en motorische vaardigheden.
LA
Ook linolzuur is een essentieel vetzuur. Het is nodig bij:
- Huid- en vachtgezondheid: Linolzuur speelt een cruciale rol bij het behoud van een gezonde huid en vacht bij huisdieren. Het wordt omgezet in gamma-linoleenzuur (GLA), een ander omega-6-vetzuur, dat helpt bij het behouden van een gezonde huidbarrière, het verminderen van ontstekingen en het bevorderen van een glanzende vacht.
- Celmembraanstructuur: Linolzuur is een structureel onderdeel van celmembranen. Het helpt de celmembraanintegriteit te behouden en speelt een rol bij het reguleren van celgroei en celdeling.
- Ontstekingsrespons: Linolzuur is de voorloper van verschillende ontsteking regulerende moleculen in het lichaam, zoals prostaglandinen en leukotrienen. Deze moleculen spelen een rol bij het reguleren van ontstekingsprocessen in het lichaam.
- Voortplanting en groei: Linolzuur is van belang voor de voortplanting en groei bij dieren. Het speelt een rol bij de ontwikkeling van het zenuwstelsel, de regulatie van hormonen en de vruchtbaarheid.
GLA
GLA speelt een rol bij:
- Het behoud van een gezonde huid bij honden, katten en paarden. Het kan verlichting geven bij irritaties van de huid. GLA kan ook de hydratatie en elasticiteit van de huid verbeteren, wat resulteert in een gezondere en glanzende vacht.
- Het remmen van ontstekingen: GLA heeft ontstekingsremmende eigenschappen en kan helpen bij het verminderen van ontstekingen in het lichaam. Ontstekingsprocessen zijn betrokken bij verschillende aandoeningen, zoals artritis, allergieën en auto-immuunziekten. Door ontstekingen te verminderen, kan GLA de symptomen en de ernst van deze aandoeningen helpen verminderen.
- Hormonale balans: GLA is betrokken bij de productie van prostaglandinen, een groep hormoonachtige stoffen in het lichaam. Prostaglandinen spelen een rol bij het reguleren van verschillende fysiologische processen, waaronder ontsteking, immuunrespons en bloeddruk. Door bij te dragen aan een gezonde productie en balans van prostaglandinen, kan GLA helpen bij het handhaven van een goede hormonale balans in het lichaam.
- Gewrichtsgezondheid: GLA kan ook een positief effect hebben op de gewrichtsgezondheid van onze dieren. Het kan helpen bij het verminderen van ontsteking en pijn geassocieerd met gewrichtsaandoeningen zoals artritis. Bovendien kan GLA bijdragen aan het behoud van een gezonde gewrichtsfunctie en mobiliteit.
Het is belangrijk op te merken dat de exacte functies van de essentiële vetzuren in het lichaam van honden, katten en paarden nog steeds het onderwerp zijn van voortdurend onderzoek. De hierboven genoemde eigenschappen en functies zijn enkele van de bekende effecten van de essentiële vetzuren, maar er kunnen nog andere voordelen zijn die verder onderzoek vereisen.
De balans tussen omega-3- en omega-6 vetzuren
Uit het voorgaande is wel duidelijk dat er aardig wat functies elkaar overlappen. En dat sommige vetzuren met elkaar concurreren om de benodigde enzymen voor hun werkzaamheid. Dus om ervoor te zorgen dat paarden, honden en katten alle essentiële vetzuren in voldoende mate binnenkrijgen, is een goede balans van de vetzuren in de voeding heel belangrijk. Voor sommige specifieke aandoeningen of situaties kan het nodig zijn om voedingssupplementen toe te voegen die rijk zijn aan omega-3-vetzuren.
Hoeveel van alle essentiële vetzuren zijn er nodig in de dagmenu?
Essentiele vetzuren zijn dus van vitaal belang voor de gezondheid en het welzijn van onze geliefde dieren. Maar hoeveel van die essentiële vetzuren zijn nu precies nodig?
Honden
Voor wat betreft omega-6-vetzuren wordt een verhouding van omega-6 : omega-3 tussen 5:1 en 10:1 als gunstig beschouwd. Dit betekent dat er 5 tot 10 keer meer omega-6-vetzuren moeten zijn dan omega-3-vetzuren. In het voer zit doorgaans al genoeg linolzuur, dat hoeft niet extra gesuppleerd te worden.
Voor omega-3-vetzuren wordt doorgaans aanbevolen dat ze ongeveer 1-5% van het totale vetgehalte van het dieet uitmaken: voor honden betekent dat een dagelijkse inname van 20-100 mg EPA+DHA per kilogram lichaamsgewicht. Dit kan variëren afhankelijk van de specifieke behoeften van het dier. Een goede bron van omega-3-vetzuren voor honden is visolie en algenolie.
Honden kunnen GLA verkrijgen uit teunisbloemolie of borageolie. Er zijn geen specifieke ADH’s vastgesteld, maar GLA kan in kleine hoeveelheden worden toegevoegd aan het dieet van honden met bepaalde gezondheidsproblemen.
Katten
Voor katten wordt een dagelijkse inname van 40-100 mg EPA+DHA per kilogram lichaamsgewicht aanbevolen. Ook voor katten zijn visolie en algenolie geschikte bronnen van EPA en DHA.
Voor linolzuur geldt hetzelfde als voor honden voor wat betreft de verhouding en de gebruikelijke toevoeging in het voer voor katten.
Ook katten kunnen GLA verkrijgen uit teunisbloemolie of borageolie. Er zijn geen specifieke ADH’s vastgesteld, maar indien gewenst kan GLA in kleine hoeveelheden worden toegevoegd aan het dagmenu van katten met bepaalde gezondheidsproblemen.
Paarden
Voor paarden zijn er geen aanbevolen hoeveelheden van EPA, DHA en ALA bekend. Over het algemeen wordt aangenomen dat ze met weidegras voldoende ALA opnemen om in hun behoefte van EPA en DHA te voorzien. Met lijnzaadolie kan er extra ALA gegeven worden in tijden dat er geen vers gras voorhanden is of voor paarden die geen weidegang hebben.
Wanneer het om therapeutische redenen nodig is om extra EPA en DHA te suppleren, dan is het efficiënter om daarvoor een visolie of algenolie te nemen. Hetzelfde geldt voor GLA: wanneer het vanuit therapeutisch oogpunt nodig is om extra GLA te geven, dan kan gekozen worden voor teunisbloem- en/of borageolie.
In deel 3 van onze artikelenserie over vetten, gaan we het hebben over de korteketenvetzuren en het belang daarvan voor de darmgezondheid en de hersenen.
De korteketen-vetzuren – deel 3 van Vet belangrijk
Dit is het 3e en laatste deel van onze artikelenreeks over vetten en het belang ervan voor het welzijn van onze dieren.
Dit is het 3e en laatste deel van onze artikelenreeks over vetten en het belang ervan voor het welzijn van onze dieren.We ronden af met een artikel over de korteketen-vetzuren: de vetzuren die door het microbioom worden geproduceerd (gefermenteerd) in de darmen van dier en mens. De bekendste zijn azijnzuur, boterzuur en propionzuur. We noemen deze fermentatieproducten van het microbioom ook wel postbiotica.
Hoe zat het hier ook al weer mee? Met die pre-, die pro- en die postbiotica?
Pre-, pro- en postbiotica
Prebiotica zijn de stofjes die dienen als voeding voor de gunstige en gewenste darmbacteriën. Denk hierbij aan de oplosbare vezels zoals inuline, fructo-oligosacchariden (FOS) en galacto-oligosacchariden (GOS).
Probiotica zijn de gunstige (levende) darmbacteriën die allerlei positieve werkingen hebben voor de darmen en het lichaam. Ze bevorderen de spijsvertering en spelen een belangrijke rol voor het immuunsysteem.
Postbiotica zijn dan de fermentatieproducten van die gunstige darmbacteriën. Dit kunnen korteketenvetzuren zijn, maar ook peptiden, enzymen en andere metabolieten die worden geproduceerd door deze bacteriën.
En wat doen die korteketen-vetzuren dan wel allemaal? Hieronder een overzicht.
Korteketen-vetzuren: bron van energie
Korteketen-vetzuren dienen als een belangrijke energiebron voor de darmcellen. Ze worden snel geabsorbeerd en gebruikt als brandstof voor de cellen van het darmepitheel. Dit helpt bij het behouden van een gezonde darmbarrière en het ondersteunen van de darmfunctie.
Regulering van de darmflora
Korteketen-vetzuren spelen een rol bij het in stand houden van een gezonde balans van darmbacteriën. Ze hebben antimicrobiële eigenschappen en remmen de groei van schadelijke bacteriën in de darmen, terwijl ze de groei van gunstige bacteriën bevorderen. Een gezonde darmflora is essentieel voor een goede spijsvertering en immuniteit.
Ontstekingen afremmen
Korteketen-vetzuren hebben ontstekingsremmende eigenschappen. Ze helpen bij het verminderen van ontstekingsreacties in de darmwand, wat gunstig is voor dieren met aandoeningen zoals inflammatoire darmziekten. Het verminderen van ontstekingen draagt bij aan het behoud van een gezonde darmomgeving.
Verbeterde opname van voedingsstoffen
Korteketen-vetzuren kunnen de opname van voedingsstoffen in de darmen verbeteren. Op de eerste plaats natuurlijk omdat ze zorgen voor een gezond darmepitheel, maar ze vergroten ook de opname van elektrolyten, zoals natrium en water. Verder kunnen ze ook de absorptie van mineralen, zoals calcium en magnesium, bevorderen. Dit draagt bij aan een efficiënte vertering en voedingsstoffenbenutting.
Korteketen-vetzuren en de hersenen
Het wordt steeds duidelijker voor de wetenschap dat een gezond microbioom essentieel is voor een gezonde hersenfunctie. Zo wordt 90% van de neurotransmitter serotonine in de darm geproduceerd en maar 10% in de hersenen. Maar er is meer aan de hand.
Zo zijn er verschillende studies die hebben aangetoond dat KKVZ, zoals propionzuur, boterzuur en azijnzuur, invloed kunnen uitoefenen op de HPA-as. De HPA-as is de verbinding tussen de hypofyse, de hypothalamus en de bijnieren. In die as worden de hormonen en neurotransmitters geproduceerd en gereguleerd die te maken hebben met de stressrespons.
Deze korteketen-vetzuren kunnen via verschillende mechanismen invloed op de neurologische functies en de stressrespons hebben. Ze kunnen bijvoorbeeld de afgifte van corticotropin-releasing hormone (CRH) in de hypothalamus beïnvloeden, wat resulteert in veranderingen in de HPA-as-activiteit.
Bovendien kunnen KKVZ ook invloed hebben op neurotransmitters in de hersenen, zoals serotonine en GABA, die betrokken zijn bij de regulatie van stemming en stressrespons. Dit kan indirect de HPA-as beïnvloeden.
Dit is ingewikkelde en complexe materie dat nog volop in ontwikkeling en onderzoek is.
Conclusie
Over de korteketen-vetzuren is het laatste woord nog niet gezegd. Wat we wel weten is dat ze heel belangrijk zijn voor een goed functioneren van de darmwandcellen en daarmee voor de gezondheid van de darmen, het goed functioneren van de darmwand, de immuniteit en uiteindelijk ook de hersenen. Hoe dat allemaal precies verloopt en langs welke mechanismen: dat is nog volop in onderzoek!