Je kent butyraat wel, maar je wist nog niet dat het zo heet. Het zit onder andere in Franse kaas. De vieze geur die je ruikt is het butyraat. Ook in zweet(voeten) ruik je de butyraat. Leuk weetje: speurhonden volgen het butyraat om een geurspoor te volgen.
Boterzuur onmisbaar voor je gezondheid
Butyraat is een korte-keten-vetzuur (ofwel Short Chain Fatty Acids (SCFA) omdat het minder dan 6 koolstofatomen bevat). Het is belangrijk voor een gezonde darmflora én een belangrijke energiebron. Het helpt je o.a. bij het verminderen van insulineresistentie en overgewicht. Butyraat produceert bovendien GABA. Ons lichaamseigen tranquilizer. Butyraat heeft dus een enorm grote invloed op onze totale gezondheid. Boterzuur komt in hele kleine hoeveelheden ook kant-en-klaar in voeding voor: in roomboter, harde kazen, yoghurt, melk (vooral schapen en geitenmelk) en in bepaalde gefermenteerde voedingsmiddelen als tempé en zuurkool. Maar dit zijn zeer kleine hoeveelheden. Voor voldoende boterzuur zijn we echt aangewezen op gezonde darmen die dit voor ons moeten produceren. Dit lukt alleen als we dagelijks voldoende vezels uit groente en fruit eten enen darmflora met voldoende gezonde darmbacteriën hebben. De bacteriën zetten de vezels om in boterzuur, ofwel butyraat. Zonder vezels kunnen belangrijke bacteriën niet goed overleven, laat staan zich vermenigvuldigen en voldoende boterzuur ofwel butyraat aanmaken.
Butyraat en vermoeidheid
De binnenste laag cellen van onze darmen moet elke drie dagen helemaal vernieuwd worden. Ze moeten ons immers beschermen tegen alle narigheid die daar binnenkomt maar niet de bloedbaan in mag. Denk bijvoorbeeld aan ziekteverwekkende bacteriën, virussen of parasieten. De binnenste laag darmcellen heeft het dus zwaar te verduren. Ongeveer 70% van de energie die je nodig hebt om deze cellen te herstellen of te vervangen, wordt geleverd door butyraat! Is er niet genoeg butyraat, dan gaan je darmen de benodigde energie uit je eigen voorraad halen. Waardoor je zelf moe word. Een deel van ons boterzuur wordt dus gebruikt voor de energievoorziening van onze darmwand. Maar boterzuur heeft zowel direct als indirect zijn invloed op onze hele gezondheid. Dus niet alleen in de darm, maar ook ver daarbuiten.
Butyraat en de “lekkende darm”
Als er niet voldoende butyraat voorhanden is, kunnen ook de ‘schuifdeurtjes’ tussen je darmwandcellen (de tight junctions) niet goed opgebouwd worden. Deze kunnen dan beschadigen. Dit leidt tot de zogenaamde “lekkende darm of leaky gut”. De officiele benaming is echter: Hyper Permeabele Darm. Door die kapotte schuifdeurtjes ontsnappen stoffen die buiten je darmwand het immuunsysteem alarmeren en allerlei ontstekingen veroorzaken. Dit kan bijdragen aan allergieën, astma en eczeem, maar uiteindelijk kunnen ook aandoeningen als hart- en vaatziekten, diabetes type 2, ziekte van Alzheimer en bepaalde vormen van kanker triggeren. Bij mensen met Colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn blijkt de butyraatproductie vaak laag te zijn. Het verhogen van de hoeveelheid butyraat in de darm kan de ontstekingen en klachten verminderen.
Functies van boterzuur
- Zorgt dat ziektekiemen via de voeding geen kans krijgen
- Dragen bij aan de voedselvertering en -opname
- Produceren enzymen (bijv. heet DPP-IV enzym dat van groot belang is bij een exorfine overbelasting)
- Reguleert ons honger- en verzadigingsgevoel waardoor een adequate calorie inname binnen bereik komt
- Activeert bruin vetweefsel zodat (in tegenstelling tot wit vetweefsel) onze verbranding gestimuleerd wordt
- Zorgt dat foute bacteriën en schimmels geen poot aan de grond krijgen / aanmaak van eigen antibiotische stoffen als wapen tegen infecties
- Afrekenen met schadelijke stoffen/milieutoxines in onze voeding
- Zorgt dat overtollig cholesterol gebonden wordt / voorkomen de stapeling van vetten
- Werkt algeheel ontstekingsremmend in de darm
- Draagt bij aan de opbouw van gezonde darmslijmvliezen en verminder het risico op (auto-immuun)ziekten.
- Verbetert de gezonde darmflora
- Maakt B-vitamines, vitamine K
- Ze zorgen dat we niet allergisch/intolerant op voeding reageren op
- Spelen een grote rol in de hormoonhuishouding (afbraak en recycling van nagenoeg alle hormonen en neurotransmitters)
- Produceert zelfde neurotransmitters als ons brein!! Alleen vele malen meer! Denk aan serotonine, melatonine en onze lichaamseigen ’tranquilizer’ GABA
- Zorgt dat onze lever niet overbelast raakt / beschermt tegen leverschade
- Beschermt tegen neurodegeneratie / stimuleert de regeneratie van hersencellen
- Stimuleert de groei van gezonde darmcellen en remt de groei van darmkankercellen
Butyraat zelf aanmaken
Butyraat is dus behoorlijk belangrijk voor je. Om je darmen voldoende butyraat te laten maken zijn twee dingen nodig.
- Een goede balans en samenstelling van je microbioom
Deze stimuleer je door de juiste voedingsmiddelen te eten. Ook is het belangrijk om onderliggende oorzaken weg te halen. Als er bijvoorbeeld parasieten in je darmen zitten, is de kans groot dat deze gunstige soorten zich minder goed kunnen ontwikkelen. - Voldoende voedsel
Je bacteriën eten wat jij eet. En om genoeg butyraat aan te maken, eten je bacteriën graag vezels. Eet jij die niet voldoende, dan kunnen ze dus ook niet genoeg butyraat voor je produceren. Onze darmflora kan vezels omzetten in korteketenvetzuren. Zoals butyraat. Bij een streng koolhydraatarm dieet loop je de kans minder oplosbare vezels binnen te krijgen. Vezels zijn namelijk ook koolhydraten. Een langdurig low-carb-dieet is dan ook niet verstandig. Bij kort durende periodes van ketogeen dieet (zonder koolhydraten dus) en bij Intermittent Fasting (waarbij je bijvoorbeeld een paar uur, een dag of een paar dagen niet eet) blijkt de butyraatproductie wel te verbeteren. Dit is niet zo vreemd al je bedenkt dat we vanuit onze evolutie altijd momenten hebben gekend dat er veel (vezelrijk) voedsel was, maar ook momenten dat er weinig tot niets te eten was. Ons spijsverteringsstelsel en onze bacteriën kunnen daar best tegen!
