Iedereen krijgt in zijn of haar leven met stress te maken. Stress is echter niet altijd per definitie ongezond. Tijdens een examen, optreden of sollicitatiegesprek kan kortdurende stress er voor zorgen dat je alerter of meer geconcentreerd bent. Wanneer stress echter te lang aanhoud kunnen er allerlei gezondheidsklachten ontstaan.
Kortdurende stress
Ons lichaam reageert op stress met diverse fysieke aanpassingen. Zoals het verhogen van de hartslag, versnellen van de ademhaling en het verscherpen van de zintuigen. Milde stressprikkels trainen ons lichaam juist weerbaar te worden. Het heeft een gunstig effect op prestatie, motivatie en emotioneel welzijn. Van belang is wel dat na een periode van stress herstel kan plaatsvinden. Stress wordt ongezond als het te vaak voorkomt, te veel is en te lang duurt. Als er onvoldoende gelegenheid tot herstel is dan heeft dit een negatieve invloed op de gezondheid. In hoeverre iemand bestand tegen stress is hangt af van iemands fysieke, mentale en emotionele gesteldheid.
Chronische stress
Bij langdurige stress is het lichaam constant in staat van alarm en krijgt het geen gelegenheid om te herstellen. Dit put het lichaam zowel fysiek als psychisch uit. Klachten die ontstaan kunnen betrekking hebben op het cognitief functioneren, mentaal-emotioneel en hormonaal vlak. Maar ook op de stofwisseling, hart- en bloedvaten, maag-darmkanaal en verslavingsgevoeligheid. Veel voorkomende gerelateerde klachten aan (chronische) stress zijn hoofdpijn, vermoeidheid, lusteloosheid, gespannen spieren en slaapproblemen. Verder zijnprikkelbaarheid, maag- en darmklachten, veranderde eetlust, verminderde weerstand, concentratieproblemen en neerslachtigheid veel voorkomende klachten.
Stress-hormonen
Het lichaam streeft te allen tijde naar evenwicht. Het sympathisch zenuwstelsel stuurt ons lichaam aan als er actie nodig is. Het parasympathisch zenuwstelsel zorgt juist voor rust en herstel. Als er een verstoring van het evenwicht plaatsvindt wordt ons sympathisch zenuwstelsel geactiveerd. Dit leidt tot onmiddellijke afgifte van de hormonen adrenaline en noradrenaline. Zij zorgen ervoor dat onze bloeddruk stijgt en de ademhaling versnelt. Bovendien zorgen zij voor activatie van het immuunsysteem, verhoging van bloedstolling en vertraging van de spijsvertering. Alles is dan gericht op overleven en herstel van het evenwicht. Na een acute stressprikkel wordt afgifte van (nor)adrenaline gevolgd door de aanmaak van cortisol. Cortisol zorgt voor het versnellen van hartslag en de ademhaling. Bovendien zorgt cortisol voor toename van de spierspanning, maakt het opgeslagen energie vrij en werkt het ontstekingsremmend. Tevens remt cortisol de spijsvertering, zodat deze geen energie nodig heeft.
Gevolgen langdurige stress
Een langdurig hoge cortisolspiegel kan leiden tot weefsel- en orgaanschade. Ons DHEA zorgt ervoor dat deze weefselschade beperkt blijft. Helaas leidt chronische stress ook tot vermindering van DHEA (én een ontregeling van het immuunsysteem). Een constant hoog cortisolniveau en verlaagde DHEA-waarden leiden ook tot schade aan metabole processen. Onder andere in de hypothalamus en de hypofyse. Dit heeft tot gevolg dat de bijnieren niet meer voldoende tot productie van cortisol gestimuleerd kunnen worden. Het eindstadium van langdurige chronische stress wordt een Burn-out genoemd. In deze fase is er sprake van een constant lage cortisolconcentratie in het bloed. Dit kan leiden tot diverse chronische gezondheidsklachten.
Stress gerelateerde chronische ziekten
Chronische stress kan leiden tot aandoeningen van het immuunsysteem, het spijsverteringsstelsel en het hormonale systeem. Ontregeling van het immuunsysteem kan resulteren in een verhoogde gevoeligheid voor infecties, maar ook voor allergieën. Zoals hooikoorts en auto-immuunziekten, (bv reuma). Stress heeft een grote invloed op het maag-darmstelsel en de hersenen. Het wordt tevens in verband gebracht met het prikkelbaar darmsyndroom en damziekten. Zoals Crohn en Colitis ulcerosa. Bovendien kan chronische stress nadelige gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid.
Herstel bij stress
Gezonde en evenwichtige voeding, voldoende ontspanning en een goede nachtrust staan aan de basis van fysiek en mentaal herstel bij stress gerelateerde klachten. Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk dat de oorzaak van de stress wordt aangepakt. Familie, vrienden een goede therapeut en lichaamsbeweging zijn hierbij erg belangrijk. Goede voeding ondersteunt het hormonale systeem, het immuunsysteem en het herstel van lichaam. Hierbij is het belangrijk zo veel mogelijk te kiezen voor onbewerkte, vezelrijke producten, gezonde vetten en hoogwaardige eiwitten. Probeeer snelle suikers, koffie, alcohol en chocola te vermijden. Het is raadzaam voeding aan te vullen met goede vitaminen van hoge kwaliteit.
Voedingsstoffen bij stress
- Rhodiola kan helpen de balans te herstellen en rust in het systeem te brengen. Het heeft energie-verhogende eigenschappen, beschermt zelfs zenuwweefsel tegen beschadiging en ondersteunt het immuunsysteem. Men voelt zich fitter, kan zich beter concentreren en functioneert beter.
- Ashwagandha werkt rustgevend en ontspannend in stresssituaties. Het verbetert vooral het algeheel welbevinden, het geheugen en de slaapkwaliteit, terwijl gevoelens van angst en stress verminderen.
- Magnesium tekorten veroorzaken een verhoogde stressgevoeligheid, nervositeit, geïrriteerdheid, rusteloosheid, slaapproblemen en vermoeidheid. Langdurige stress leidt tot magnesiumuitscheiding via de nieren. Magnesium verhoogt spierontspanning, kalmeert een overprikkeld zenuwstelsel, vermindert spanningshoofdpijn, rusteloosheid, nervositeit en neerslachtigheid. Magnesium verbetert tevens de slaapkwaliteit en verhoging van de melatonineproductie.
- Saffraan ondersteunt een positieve gemoedstoestand, heeft positieve effecten op het geheugen, concentratie en leervermogen. Saffraan kan stress verminderen en het psychisch welbevinden verhogen. Bij een depressie kan saffraan zeer goed worden gecombineerd met rhodiola.
- Vitamine D ondersteunt de werking van het zenuwstelsel, de hersenfuncties en geestelijke veerkracht. Bovendien werkt vitamine D een positief op stemming en welbevinden.
- Omega 3 vetzuren zijn van belang voor het immuunsysteem, de energieproductie en prikkelgeleiding in de zenuwcellen. Suppletie verbetert het geheugen, concentratie, vergroot de veerkracht en stressbestendigheid. De cortisolspiegel stijgt minder, ontstekingen worden geremd en herstel wordt bevorderd.
- L-theanine geeft een gevoel van ontspannenheid zonder dat slaperigheid of sufheid optreedt. Het vermindert stress en stress gerelateerde klachten. Bovendien beïnvloedt L-theanine het cognitief functioneren positief.
Om het lichaam te helpen herstellen zijn B vitamines essentieel. Vitamine C speelt een belangrijke rol bij de energieproductie en het functioneren van het immuunsysteem. Natuurlijk is het niet de bedoeling dat je al deze supplementen tegelijk slikt. Voor een persoonlijk suppletieplan, dosering en gebruiksinname kunt U terecht bij Praktijk Voedingbewustzijn. Tel.0612368398.